Bu yazımızda marka tescili sonrası mutlak ve nisbi sebeplerle reddedilmesi halleri, bu hallerin varlığında başvuru aşamasında olan ya da tescil edilen markaya karşı hangi hukuku yollar izleneceği ve mutlak ve nispi red hallerinde markaya ne olacağı hususlarını inceleyeceğiz.
Sinai ve Mülkiyet Kanunu'nun beşinci maddesinde mutlak, aynı kanunun altıncı maddesinde ise nispi red sebepleri sayılmaktadır.
1. Mutlak Red Sebepleri
Sinai ve mülkiyet kanununda on bir adet mutlak red sebepleri sayılmaktadır. Bu red sebepleri, varsa belirtilen işaret ve markalar tescil edilmez. Markalar Dairesi Başkanlığı bu sebpleri re'sen inceler. Bu re sebeplerini açıklayarak örnek vermek gerekirse;
- Sinai ve Mülkiyet Kanununun dördüncü maddesinde yer alan marka olamayacak işaretler: Bu maddede sayılan işaretleri bu yazımızdan okuyabilirsiniz. Marka olamayacak işaretler işte bu madde kapsamında sayılmayan işaretlerdir. Bunlara soyut ayırt ediciliği olmayan işaretlere harf veya renk örnek gösterilebilir. M harfi veya mavi renk bu maddeye örnektir. M harfinin ya da mavi renk tescil ettirmek isteyen kişini marka tescil talepleri reddedilir.
- Herhangi bir ayırt edici niteliğe sahip olmayan işaretler: Bu işaretler somut ayırt ediciliği olmayan işaretler olarak da tanımlanabilir. Bardak üreticisinin bardak görseli ile marka tescil başvurusunda bulunması halinde marka tescil talebi reddedilecektir.
- Ticaret alanında cins, çeşit, vasıf, kalite, miktar, amaç, değer, coğrafi kaynak belirten veya malların üretildiği, hizmetlerin sunulduğu zamanı gösteren veya malların ya da hizmetlerin diğer özelliklerini belirten işaret veya adlandırmaları münhasıran ya da esas unsur olarak içeren işaretler: İlgili maddenin bu fıkrası gereği, tescil edilmesi istenen mala vermek istediğimiz markanın o malı tariflemesi marka başvurusunun reddine sebep olabilir. Örneğin kahve ürününe kahve markası tescil edilemeyecektir.
- Aynı veya aynı türdeki mal veya hizmetlerle ilgili olarak tescil edilmiş ya da daha önceki tarihte tescil başvurusu yapılmış marka ile aynı veya ayırt edilemeyecek kadar benzer işaretler: Daha önce tescil için başvuruda bulunulmuş, halihazırda işlemleri devam eden veya tescil işlemleri tamamlanan marka ile aynı ya da ayırt edilemeyecek kadar benzer olan markalar bu kapsamda değerlendirilmektedir. Örneğin önceden EDU HUKUK markası alındıktan sonra edu hukuk markası alınamayacaktır.
- Ticaret alanında herkes tarafından kullanılan veya belirli bir meslek, sanat veya ticaret grubuna mensup olanları ayırt etmeye yarayan işaret veya adlandırmaları münhasıran ya da esas unsur olarak içeren işaretler: Örneğin; avukat, doktor gibi kelimeler için yapılacak marka başvuruları bu madde kapsamındadır. Gerçek ya da tüzel kişilerin ortak kullanımına ait, belirli meslek sanat ya da ticari gruba mensup olanları ayırt etmeye yarayan işaretler mutlak red sebebi sayılacaktır.
- Malın doğası gereği ortaya çıkan şeklini ya da başka bir özelliğini veya teknik bir sonucu elde etmek için zorunlu olan veya mala asli değerini veren şeklî ya da başka bir özelliğini münhasıran içeren işaretler: Saat ürününün markası için saat markasının seçilememesi örnek gösterilebilir.
- Mal veya hizmetin niteliği, kalitesi veya coğrafi kaynağı gibi konularda halkı yanıltacak işaretler: Örneğin Gümüşten markasının sadece gümüş takılar satmaması halkı yanıltma ihtimali barındırmaktadır. Bu sebeple bu madde kapsamında değerlendirilecektir.
- Paris Sözleşmesinin 2. mükerrer 6. maddesine göre reddedilecek işaretler: Ülke bayrakları, para birimleri vs.
- Paris Sözleşmesinin 2. mükerrer 6. maddesi kapsamı dışında kalan ancak kamuyu ilgilendiren, tarihi ve kültürel değerler bakımından halka mal olmuş diğer işaretler ile ytetkili mercilerce tescil izni verilmemiş olan armalar, nişanları veya adlandırmaları içeren işaretler: Atatürk, Türk vb.
- Dini değerler ve sembolleri içeren işaretler: Kur'an, cami,haç işareti vs.
- Kamu düzenine ve genel ahlaka aykırı olan işaretler: Örneğin hemp (esrar)
- Tescilli Coğrafi işaretten oluşan ya da tescilli coğrafi işaret içeren işaretler: Malatya kayısısı, Antep baklavası vs.
2. Nispi Red Sebepleri
Sinai ve mülkiyet kanununda dokuz adet nispi red sebepleri sayılmaktadır. Bu red sebepleri, kurum tarafından re'sen incelenmez, başvurunun bültende yayınlandığı tarihten itibaren üçüncü kişilere itiraz için 2 ay süre verilir bu süreler içerisinde üçüncü kişilerin işbu sebeplere ilişkin itirazları varsa YDDK'na itiraz edilir.
- Tescil başvurusu yapılan bir markanın, tescil edilmiş veya önceki tarihte başvurusu yapılmış marka ile aynılığı ya da benzerliği ve kapsadığı mal veya hizmetlerin aynılığı ya da benzerliği nedeniyle, tescil edilmiş veya önceki tarihte başvurusu yapılmış marka ile halk tarafından ilişkilendirme ihtimali de dahil karıştırılma ihtimali : Aynı hizmet ve sınıf için tescilli olan STAR markası ile tescil başvurusu yapılan YENİ STAR markası arasındaki durum
- Ticari vekil veya temsilcinin, marka sahibinin izni olmaksızın ve haklı bir sebebe dayanmaksızın markanın aynı veya ayırt edilemeyecek kadar benzerinin kendi adına tescili
- Başvuru tarihinden veya varsa rüçhan tarihinden önce tescilsiz bir marka veya ticaret sırasında kullanılan bir başka işaret için hak elde edilmişse: Tescilsiz bir giyim markası olan BANA mağazasının Türkiye'de 7 tane şubesinin bulunması ve akabinde başka bir kişinin BANA markasını giyim sektöründe tescil ettirmesi talebi.
- Paris Sözleşmesinin 1 inci mükerrer 6 ncı maddesi bağlamındaki tanınmış markalar ile aynı veya benzer nitelikteki marka başvuruları, aynı veya benzer mal veya hizmetler
- Tescil edilmiş veya tescil başvurusu daha önceki tarihte yapılmış bir markanın, Türkiye’de ulaştığı tanınmışlık düzeyi nedeniyle haksız bir yararın sağlanabileceği, markanın itibarının zarar görebileceği veya ayırt edici karakterinin zedelenebileceği hallerde, aynı ya da benzer markanın tescil başvurusu
- Tescil başvurusu yapılan markanın başkasına ait kişi ismini, ticaret unvanını, fotoğrafını, telif hakkını veya herhangi bir fikri mülkiyet hakkını içermesi
- Ortak markanın veya garanti markasının yenilenmeme sebebiyle koruma süresinin sona ermesinden itibaren üç yıl içinde yapılan, ortak marka veya garanti markasıyla aynı veya benzer olan ve aynı veya benzer mal veya hizmetleri içeren marka başvurusu
- Tescilli markanın yenilenmeme sebebiyle koruma süresinin sona ermesinden itibaren iki yıl içinde yapılan, bu markayla aynı veya benzer olan ve aynı veya benzer mal veya hizmetleri içeren marka başvurusu
- Kötü niyetle yapılan marka başvuruları