Suç gelirlerinin aklanmasının önlenmesi amacıyla 2006 tarihinde 5549 Sayılı Kanun yürürlüğe girmiştir. Kanun ile suç gelirlerinin aklanmasının önlenmesine ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir. Bu kanun ile getirilen yükümlülüklere aykırılık hallerinde idari ceza, adli ceza ve koruma tedbirleri müeyyideleri düzenlenmiştir. Bu yazımızda yükümlülüklerin ihlali hallinde 5549 Sayılı kanun kapsamında İdari Merciiler aleyhine verilecek idari cezaları belirteceğiz. Belirtelim ki kanun, idari cezaları başkanlığın uygulayacağını belirtmiştir. Kanun kapsamındaki başkanlık ise ‘’Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı’nı (MASAK)’’ ifade etmektedir.
Yükümlülük İhlalinde Verilecek MASAK Tarafından Verilecek İdari Cezalar
5549 sayılı Kanun’un 13. Maddesinde yükümlülüklerin ihlali halinde uygulanacak idari cezalar belirtilmiştir.
13. Maddenin 1. Fıkrasına Göre müşterinin tanınması yükümlülüğü ve devamlı bilgi verme yükümlülüğü ihlali;
- Kanun’un 3. ve 6. Maddeleri kapsamındaki yükümlülüklerden herhangi birini ihlal eden yükümlülere otuz bin Türk Lirası uygulanacağı belirtilmiştir.
- Kanun’un 3. Maddesinde ‘’müşterinin tanınması yükümlülüğü’’ getirilmiştir. Bu yükümlülüğe göre;
Yükümlüler kendileri nezdinde yapılan veya aracılık ettikleri işlemlerde işlem yapılmadan önce, işlem yapanlar ile nam veya hesaplarına işlem yapılanların kimliklerini tespit etmek ve gerekli diğer tedbirleri almak zorundadır. Kimlik tespitini gerektiren işlem türleri, bunların parasal sınırları ile müşterinin tanınmasına ilişkin ve konuyla ilgili diğer usûl ve esasların yönetmelikle belirleneceği belirtilmiştir.
- Kanun’un 6. Maddesinde ise devamlı bilgi verme yükümlülüğü getirilmiştir. Bu yükümlülüğe göre;
Yükümlüler taraf oldukları veya aracılık ettikleri işlemlerden, Bakanlıkça belirlenecek tutarı aşanları Başkanlığa bildirmek zorundadırlar. Yine bu kapsamdaki işlem türleri ile uygulamaya ilişkin usul ve esasların Bakanlıkça belirleneceği belirtilmiştir.
- Kanun’un 4. Maddesinin birinci fıkrasında yer alan yükümlülükleri ihlal eden yükümlülere elli bin Türk Lirası idari para cezası verileceği belirtilmiştir.
- Kanun’un 4. Maddesinde ise şüpheli işlem bildirimi yükümlülüğü getirilmiştir. Bu yükümlülüğe göre;
Yükümlüler nezdinde veya bunlar aracılığıyla yapılan veya yapılmaya teşebbüs edilen işlemlere konu malvarlığının yasa dışı yollardan elde edildiğine veya yasa dışı amaçlarla kullanıldığına dair herhangi bir bilgi, şüphe veya şüpheyi gerektirecek bir hususun bulunması halinde bu işlemlerin yükümlüler tarafından Başkanlığa bildirilmesi zorunludur.
Ayrıca yükümlülerin şüpheli işlem bildiriminde bulunduklarını işleme taraf olanlar dahil hiç kimseye açıklayamayacakları belirtilmiştir.
Birinci ve ikinci bentte belirttiğimiz otuz bin ve elli bin idari para cezaları bakımından; Yükümlünün banka, finansman şirketi, faktoring şirketi, ikrazatçı, finansal kiralama şirketi, sigorta ve reasürans şirketi, emeklilik şirketi, sermaye piyasası kurumu, yetkili müessese, ödeme ve elektronik para kuruluşu ile yönetmelikle belirlenecek diğer finansal kuruluşlar olması hâlinde, idari para cezası işlem tutarının yüzde beşinden az olmamak üzere iki kat olarak uygulanır.
13. Maddenin 2. Fıkrasına Göre Eğitim, iç denetim, kontrol ve risk yönetim sistemleri ile diğer tedbirler yükümlülüğün ihlali ;
- Kanun’un 5. Maddesinde yazılan yükümlülüklere aykırı hareket edildiğinin tespiti halinde yükümlülere yazılı ihtar yapılacağı ve otuz günden az olmamak üzere süre verileceği belirtilmiştir. Bu sürenin sonunda eksikliklerin tamamlanmaması halinde beş yüz bin Türk Lirası idari para cezası uygulanacaktır. Bu idari cezanın tebliği ile birlikte tekrar bir yazılı ihtar yapılır ve altmış günden az olmamak üzere yeni bir süre verilir. Bu süre sonunda da eksikliklerin tamamlanmaması halinde verilen ilk idari para cezasının (beş yüz bin) iki katı para cezası daha uygulanır. Bu ikinci para cezası da tebliğ edilir ve tebliğden itibaren otuz gün içinde eksikliklerin tamamlanmaması halinde yükümlünün faaliyetlerinin belli bir süre durdurulması, kısıtlanması veya faaliyet izin belgesinin iptaline yönelik tedbirlerin alınması için durum ilgili kuruma bildirilir.
Özetlenecek olursa 5. Maddeye aykırılık hallerinde verilecek ceza;
30 günden az olmamak üzere süre verilir, eksiklikler tamamlanmazsa 500.000-TL idari para cezası ve 60 günden az olmamak üzere tekrar süre verilir, tamamlanmazsa 1.000.000-TL idari para cezası ve 30 gün içinde eksikliklerin tamamlanması için süre verilir, bu sürede de tamamlanmazsa faaliyetin durdurulması, kısıtlanması veya faaliyet izin belgesinin iptaline yönelik tedbirlerin alınması
- Kanun’un 5. Maddesindeki yükümlülükler ise "Eğitim, iç denetim, kontrol ve risk yönetim sistemleri ile diğer tedbirlerdir."
13. Maddenin 3. Fıkrasına Göre Yönetim Kurulu Üyelerine ve Üst Düzey Yöneticilere Verilecek Ceza;
Bu fıkra hükmüne göre Kanun’un 5. Maddesinin birinci fıkrasındaki yükümlülüklere uymayan sorumlu yönetim kurulu üyelerine, üst düzey yöneticisine, yükümlüye verilen idari para cezasının (yukarıda 2. Fıkrada belirtilen) dörtte biri uygulanarak idari para cezası verilir.
Ancak bunun için yine yukarıda ikinci fıkrada belirtilen ihtarların yapılması ve sürelere uyulması gerekmektedir.
13. Maddenin 4. Fıkrasına Göre ‘’elektronik tebligata ilişkin yükümlülüklerin’’ ihlali halinde;
Bu fıkra hükmüne göre Kanun’un 9/A maddesi ile getirilen ‘’elektronik tebligata ilişkin yükümlülükleri’’ yerine getirmediği tespit edilen kişi, kurum veya kuruluşlara başkanlık tarafından her bir tespit için 40.000-TL (kırk bin Türk Lirası) idari para cezası uygulanacağı belirtilmiştir. Bu ceza her bir tespit için uygulanacak olup bir yıl içinde uygulanacak idari para cezasının toplamı bir milyon Türk Lirasını geçmeyecektir.
İdari Para Cezasının Verilemeyeceği Hal
Önemle belirtelim ki 5549 Sayılı Kanun’a göre açıkladığımız bu yükümlülüklerin ihlal edildiği tarihten itibaren 8 yıl geçmesi durumunda artık idari para cezası verilemeyecektir.