Genel Olarak

Koronavirüs (Covid-19) pandemisinin dünyaya yayılması ile hayatın her alanında çok önemli sorunlar ve değişiklikler gündeme geldiği gibi İş Hukuku bakımından da pek çok problem meydana getirmiştir. Pandemi özellikle özel sektörü olumsuz etkilemiş ve etkilemekte olup bu durum işçi ve işverenler bakımından birtakım sonuçlar doğurmuştur. Ekonomik sorunlar sebebiyle birçok işyeri kapanmış ya da faaliyet kapsamını daraltmış, birçok işçi işsiz kalma, kısmi çalışma veya daha düşük koşullarla çalışma gibi durumlarla karşı karşıya kalmıştır.

Covid-19 döneminin iş hayatına olan etkilerini kontrol edebilmek ve önlemler almak adına önce birtakım idari kararlar alınmıştır. Sonrasında 7226 sayılı “Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ile bazı değişikliklere gidilmiştir. Nihayet “Yeni Koronavirüs (Covid-19) Salgınının Ekonomik ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” çıkarılmıştır.

İşçilerin ücretsiz izne çıkarılması da Covid-19 döneminin etkilerinden biri olarak karşımıza çıkan değişikliklerden biri olmuştur. Ücretsiz izne çıkarma kavramı işyerindeki zorlayıcı haller sebebiyle işverenin işçileri geçici olarak ücretsiz izne çıkarması olup bu halde iş sözleşmesi askıya alınmış olmaktadır.

4857 sayılı İş Kanunu ile işverenin tek taraflı olarak işçiyi ücretsiz izne çıkarması öngörülmemişti. Tarafların karşılıklı iradeleri ile ücretsiz izne çıkarma uygulaması söz konusu olabilirdi. İşverenin tek taraflı olarak işçiyi ücretsiz izne çıkarma uygulamasına gitmek istemesi ise Yargıtay tarafından işverenin haksız feshi kabul edilmekteydi.

Covid-19 sürecinde işverenlerin ekonomik sıkıntılara ve zorlayıcı hallere ilk tepkisi işçileri işten çıkarmak ya da ücretsiz izne çıkarmak olmuştur. İş sözleşmesinin askıda da olsa varlığını sürdürmesine razı olan ve işsiz kalmak istemeyen işçilerin ücretsiz izne çıkarılmaya tepkisi ise çoğunlukla kabullenmek olmuştur.

7244 sayılı Yeni Koronavirüs (Covid-19) Salgınının Ekonomik ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun’un Ücretsiz İzne Çıkarma Uygulamasında Getirdiği Değişiklikler

7244 sayılı Kanun m.9/2 ile İş Kanunu’na geçici madde eklenmiş ve buna göre işverene tek taraflı olarak işçiyi ücretsiz izne çıkarma yetkisi verilmiştir. “Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç aylık süreyi geçmemek üzere işveren işçiyi tamamen veya kısmen ücretsiz izne ayırabilir. Bu madde kapsamında ücretsiz izne ayrılmak, işçiye haklı nedene dayanarak sözleşmeyi fesih hakkı vermez.” Bu düzenlemeyle yalnızca işverene tek taraflı ücretsiz izne çıkarma yetkisi tanınmakla kalmamış ayrıca işçinin bu sebeple iş sözleşmesini haklı sebeple feshedemeyeceği de belirtilmiştir.

m.9/2 ile m.9/4 birlikte değerlendirildiğinde ücretsiz izne çıkarmanın makul süreyi aşması halinde artık işçinin iş sözleşmesini haklı sebeple feshedebileceği görüşü kabul edilmelidir. Ayrıca ücretsiz izin süresi sona erdiği halde işveren iş sözleşmesini feshederse bu durum da haksız fesih olarak değerlendirilmelidir.

7244 sayılı Kanun m.7/1 uyarınca, ücretsiz izne çıkarılmış olan işçilere nakdi yardım yapılacağı öngörülmüştür. “Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte iş sözleşmesi bulunmakla birlikte 4857 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesi uyarınca işveren tarafından ücretsiz izne ayrılan ve kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan işçiler ile 15/3/2020 tarihinden sonra 51 inci madde kapsamında iş sözleşmesi feshedilen ve bu Kanunun diğer hükümlerine göre işsizlik ödeneğinden yararlanamayan işçilere, herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı almamak kaydıyla ve 4857 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesinde yer alan fesih yapılamayacak süreyi geçmemek üzere, bu süre içinde ücretsiz izinde bulundukları veya işsiz kaldıkları süre kadar, Fondan günlük 39,24 Türk lirası nakdi ücret desteği verilir. Yapılan ödemelerden damga vergisi hariç herhangi bir kesinti yapılamaz.”

KAYNAKÇA

  • Prof. Dr. Ufuk Aydın, Covid-19 Pandemisi; İş Ve Sosyal Güvenlik Hukuku Alanında Yarattığı Sorunlar Ve Çözüm Önerileri
  • Süleyman Altunkaya, Covid-19 Salgınının Türk İş Hukukuna Etkileri Kapsamında Ücretsiz İzin Uygulaması