İş sözleşmesinin tanımı ve şekli İş Kanunu’nun “Tanım ve şekil” başlıklı 8. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre iş sözleşmesi işçinin iş görmesi, işverenin ücret ödemesi ve bağımlılık unsurlarından oluşan bir sözleşmedir.
Kanunda aksi belirtilmedikçe iş sözleşmesi özel bir şekle bağlı değildir. Ancak süresi en az bir yıl olan iş sözleşmeleri bakımından yazılı geçerlilik şekli öngörülmüştür.
İş sözleşmesinin yazılı olarak yapılmadığı hallerde işverenin işçiyi en geç iki ay içinde genel ve özel çalışma koşulları, günlük ya da haftalık çalışma süresi, temel ücret ve varsa ücret ekleri, ücret ödeme dönemi, süresi belirli is sözleşmenin süresi, fesih halinde tarafların uymak zorunda oldukları hükümler ile ilgili yazılı bir belge vererek bilgilendirme yükümlülüğü vardır. Ancak bir aydan kısa belirli süreli iş sözleşmeleri bakımından bu uygulanmaz. İş sözleşmesinin iki aylık süre dolmadan sona ermesi halinde bu bilgiler en geç sona erme tarihinde işçiye yazılı olarak verilmek zorundadır.
İş Sözleşmesi Türleri
- Belirli süreli iş sözleşmesi
- Belirsiz süreli iş sözleşmesi
- Kısmi süreli iş sözleşmesi
- Evde çalışma
- Tele çalışma
- Geçici (ödünç) iş ilişkisi
İş Sözleşmesinde Şekil
İş sözleşmeleri bakımından esas şekil serbestisidir. Ancak kanundan kaynaklanan hallerde veya toplu iş sözleşmesi hükümleri ile istisnai olarak iş sözleşmesinde yazılı şekil öngörülebilir.
Yazılı Şekle Bağlı İş Sözleşmeleri
Yazılı şekil şartının söz konusu olduğu iş sözleşmeleri bakımından basit yazılı şekil yeterlidir. Yazılı şekle bağlı olan iş sözleşmeleri ise şunlardır:
- Süresi bir yıl veya daha fazla olan belirli süreli iş sözleşmeleri
- Takım sözleşmeleri
- Çağrı üzerine çalışmayı konu edinen iş sözleşmeleri
- Basın İş Kanunu m.4 uyarınca gazeteci ile kendisini çalıştıran işveren arasındaki iş sözleşmesi
- Deniz İş Kanunu m. 5 uyarınca işveren ile gemiadamı arasında iş sözleşmesi
İş Sözleşmesinin Tanımı ve Şekli ile İlgili Kararlar
Yargıtay Kararı - 22. HD., E. 2014/11530 K. 2015/21218 T. 18.06.2015
“…857 sayılı İş Kanunu’nun 8/1. maddesi uyarınca “İş sözleşmesi, bir tarafın (işçi) bağımlı olarak iş görmeyi, diğer tarafın (işveren) da ücret ödemeyi üstlenmesinden oluşan sözleşmedir. Ücret, iş göreme (emek) ve bağımlılık iş sözleşmesinin belirleyici unsurlarıdır…”
Sayıştay Kararı - Temyiz Kurulu, 33873/38847, T. 15.4.2014
“..4857 sayılı kanunun 8. maddesinde iş sözleşmesinin tanımı yapıldığını; ‘iş sözleşmesi bir tarafın (işçi) bağımlı olarak iş görmeyi, diğer tarafın (işveren) da ücret ödemeyi üstlenmesinden oluşan sözleşmedir.
İş sözleşmesi, kanunda aksi belirtilmedikçe özel bir şekle tabi değildir. Süresi bir yıl ve daha fazla olan iş sözleşmesinin yazılı şekilde yapılması zorunludur. Bu belgeler damga vergisi hariç resim ve harçtan muaftır.
Yazılı sözleşme yapılmayan hallerde işveren işçiyi en geç iki ay içinde genel ve özel çalışma koşullarını günlük yada haftalık çalışma süresini, temel ücreti ve varsa ücret eklentilerini, ücret ödeme dönemini, süresi belirli ise sözleşmenin süresini, fesih halinde tarafların uymak zorunda oldukları hükümleri gösteren yazılı bir belge vermekle yükümlüdür. Süresi bir ayı geçmeyen belirli süreli iş sözleşmelerinde bu fıkra hükmü uygulanmaz. İş sözleşmesi iki aylık süre dolmadan sona ermişse bu bilgilerin en geç sona erme tarihinde işçiye yazılı olarak verilmesi zorunludur.’… Kanunun 8. maddesinden de anlaşılabileceği gibi iş sözleşmesinin işçinin iş görmeyi, işverenin de ücret ödemeyi üstlenmesini belirten bir belge olduğunu…”