Giriş
İşyerinin veya bir bölümünün devri İş Kanunu’nun aynı başlıklı 6. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre işyerinin bütün olarak veya bir bölümünün hukuki işlem ile başka birisine devri mümkündür. Devir halinde, başkaca bir işleme gerek olmadan işyerinde veya bir bölümünde devir anına dek var olan iş sözleşmeleri tüm hak ve borçları ile birlikte devralan kişiye geçer. Devir işleminin tamamlanması ile devralan kişi işveren niteliğini kazanır.
Miras yoluyla geçme dışındaki hukuki işlemlerden kaynaklanan tüm işyeri devirleri İş Kanunu m.6 kapsamındadır. Kanunun gerekçesinde işyerinin geçici veya süreli olarak başkasına devredilmesi hallerinde de bu hükmün uygulama alanı bulacağı belirtilmiştir.
İşyerinin veya Bir Bölümünün Devrinin Söz Konusu Olabilmesi İçin Gerekenler
- Eski işveren, işyerindeki yönetim yetkisini başka bir işveren lehine kaybetmeli ve iş sözleşmesinin tarafı olma sıfatı son bulmalıdır.
- İşyerinin veya bir bölümünün devri hukuki bir işleme dayalı olmalıdır.
- İşyerinin veya bir bölümünün devrinden sonra işyerindeki faaliyetler devam etmelidir.
İşyerinin Bir Bütün Olarak Devri
İşyerinin bir bütün olarak devrinde devir anına kadar var olan iş sözleşmeleri ile işyerinin aktifi, pasifi ve tüm unsurları ile birlikte bir hukuki işleme dayanarak bir işverenden başka bir işverene geçirilmesi söz konusudur. İşyerinin maddi ve maddi olmayan unsurlarının tamamının geçirilmesi zorunlu değildir; ancak işyerinin teknik amacının devam ettirilmesi için gerekli olan maddi ve maddi olmayan unsurların geçirilmesi gerekmektedir.
İş sözleşmesinin devralan işverenle devam etmesi için işyeri faaliyeti özdeş olmalı ve devamlılık olmalıdır. İşyerinin devralınan andakinden çok farklı bir amaçla kullanılması halinde bir işyerinin devri değil malvarlığı devri söz konusu olur.
İşyerinin Bir Bölümünün Devri
İşyerinin bir bütün olarak değil de yalnızca bir bölümünün devri halinde kısmi devir söz konusu olur. Bu devir şeklinde de devir anına dek var olan iş sözleşmeleri tüm hak ve borçları ile birlikte devralan kişiye geçer.
İşyerinin bir bölümünün devrinden sonra devredilen bölüm bağımsız bir bölüm olarak varlığını sürdürebileceği gibi mevcut bir işyeri kapsamına girebilir veya farklı işverenlere ait işyerlerinin aynı faaliyet alanındaki bölümleri bir başka işveren tarafından devralınarak bu bölümler tek bir işyeri olarak faaliyetlerini devam ettirebilir.
İşyerinin işçilerinin bir kısmının veya işyerinin bir bölümünün işçilerinin başka bir işverene geçirilmesi işyerinin bir bölümünün devri olarak değerlendirilemez.
İşyerinin bir bölümünün devrinde iş sözleşmesinin devralan işverenle devam etmesi için unsurlarının özdeş veya yakın bir teknik amaçla kullanımına devam edilmelidir. Bu bakımdan önem taşıyan maddi ve maddi olmayan unsurların devralan işverene geçirilmesi gerekir.
İşyerinin veya Bir Bölümünün Devrinin Hukuki Sonuçları
İşyerini veya işyerinin bir bölümünü devralan işveren, hizmet süresinin esas alındığı işveren hakları bakımından işçilerin devreden işveren ile çalışmaya başladığı tarihi esas alır.
İşyerinin veya işyerinin bir bölümünün devri halinde, devirden önce doğmuş olan ve devir tarihinde ödenmesi gereken borçlar bakımından devreden işçinin devralan işçi ile birlikte sorumluluğu söz konusudur. Devreden işverenin bu sorumluluğu devir tarihinden itibaren iki yıl boyunca sürer.
İşyerinin veya işyerinin bir bölümünün devri tek başına devreden veya devralan işverenin iş sözleşmesini feshetmesi sebebi olamaz. Aynı şekilde işçi için de işyerinin veya işyerinin bir bölümünün devri fesih için haklı sebep değildir.
Yukarıdaki hukuki sonuçlar işyerinin veya işyerinin bir bölümünün devrinin iflas dolayısıyla malvarlığının tasfiyesinin sonucu olduğu haller bakımından geçerli değildir.
İşyerinin veya Bir Bölümünün Devri ile İlgili Yargı Kararları
Yargıtay Kararı - 9. HD., E. 2020/5000 K. 2021/2072 T. 25.1.2021
“…İşyeri devrinin esasları ve sonuçları 4857 sayılı İş Kanununun 6'ncı maddesinde düzenlenmiştir. Söz konusu hükümde, işyerinin veya bir bölümünün devrinde devir tarihinde mevcut olan iş sözleşmelerinin bütün hak ve borçlarıyla devralan işverene geçeceği öngörülmüştür. Devir tarihinden önce doğmuş ve devir tarihinde ödenmesi gereken borçlar açısından, devreden işverenle devralan işverenin birlikte sorumlu oldukları aynı maddenin üçüncü fıkrasında belirtilmiş, devreden işverenin sorumluluğunun devir tarihinden itibaren iki yıl süreyle sınırlı olduğu hükme bağlanmıştır.Aynı Kanunun 120'nci maddesi hükmüne göre, 1475 sayılı Yasanın 14'üncü maddesi halen yürürlükte olduğundan, işyeri devirlerinde kıdem tazminatına hak kazanma ve hesap yöntemi bakımından belirtilen madde hükmü uygulanmalıdır. Anılan maddeye göre, işyerlerinin devir veya intikali yahut herhangi bir suretle bir işverenden başka bir işverene geçmesi veya başka bir yere nakli halinde, işçinin kıdemi işyeri veya işyerlerindeki hizmet akitleri sürelerinin toplamı üzerinden hesaplanmalıdır. Bununla birlikte, işyerini devreden işverenlerin bu sorumlulukları, işçiyi çalıştırdıkları sürelerle ve devir esnasındaki işçinin aldığı ücret seviyesiyle sınırlıdır.İşyeri devri fesih niteliğinde olmadığından, devir sebebiyle feshe bağlı hakların istenmesi mümkün olmaz. Aynı şekilde işyeri devri kural olarak işçiye haklı fesih imkânı vermez. İşyerinin devri işverenin yönetim hakkının son aşaması olup, işyeri devri çalışma koşullarında değişiklik anlamına da gelmez. ....Mahkemece davacının tüm çalışma döneminden davalının sorumlu olduğu kabulü ile karar verilmiştir. Halbuki Özelleştirme Yüksek Kurulunun 11.07.2013 tarihli kararı ile davalı ...Ş.’nin % 100 oranındaki hissesi dava dışı ... Elektrik Dağıtım A.Ş.’ne devredilmiştir. Dosya arasında bulunan davacı imzalı iş sözleşmesi devir protokolünde de davacının iş sözleşmesinin 01.04.2014 tarihinde dava ışı ... A.Ş'ye devredildiği görülmüştür. Davacı iş yerinden ise, 16.01.2017 tarihinde ayrılmıştır. Bu itibarla davalı ...Ş.'nin kendi dönemindeki kıdem tazminatı ve fazla mesai alacağından sınırlı sorumlu tutulması, ve yıllık izin alacağından ise sorumlu tutulmaması gerekirken, aksi yönde karar verilmesi hatalıdır…”
Yargıtay Kararı - 22. HD., E. 2017/30376 K. 2020/7024 T. 17.6.2020
"Somut olayda, davalılar arasında iş yeri devri olduğu sabit olup davacı iş yerini devreden ... Gıda .... İhrç. İth. A.Ş ‘ de 5 ay çalıştıktan sonra devralan ... Gıda San. ve Tic. A.Ş de alışmasına devam etmiştir. Bu durumda davalı ... Gıda .... İhrc. İth. A.Ş kendi dönemindeki süre ve ücretle sınırlı olarak davacının kıdem tazminatı alacağından sorumlu olacaktır. Bu sorumluluğu hakkında da kanunen belirlenmiş hak düşürücü süre bulunmamaktadır. Anlatılanlar kapsamında dosya değerlendirildiğinde, Mahkeme tarafından her ne kadar davacının çalışma süresinin davalı ... Gıda .... İhrc. İth. A.Ş’ de 1 yılın altında olması nedeni ile davalı hakkındaki davanın tümden reddine karar verilmiş ise de bu tespit hatalı olup bozmayı gerektirmiştir…”
Bölge Adliye Mahkemesi Kararı - İstanbul BAM, 3. HD., E. 2019/1369 K. 2021/727 T. 10.3.2021
“…4857 sayılı İş Kanunu'nun "işyerinin veya bir bölümünün devri" başlıklı 6. maddesinin 1. ve 2. fıkralarında da " İşyeri veya işyerinin bir bölümü hukuki bir işleme dayalı olarak başka birine devredildiğinde, devir tarihinde işyerinde veya bir bölümünde mevcut olan iş sözleşmeleri bütün hak ve borçları ile birlikte devralana geçer. Devralan işveren, işçinin hizmet süresinin esas alındığı haklarda, işçinin devreden işçinin yanında işe başladığı tarihe göre işlem yapmakla yükümlüdür." hükmüne yer verilmiş olup, bu hükümle işveren değişikliği işyeri devri olarak kabul edilmiş ve "iş sözleşmesinin süresi" kavramına, tüm işverenlerin yanında çalışan süreler dahil edilmiştir…”