ÖTV oranları dikkate alınarak, belirli mal veya ürünlerden alınan maktu ya da oransal olarak tahsil edilen bir harcama vergisi türü olarak tanımlanabilir. Özel Tüketim Vergisi (ÖTV), Avrupa Birliği ile uyum kapsamında gündeme alınan bir vergi türüdür. Ancak Türkiye’deki uygulama biçimi ile Avrupa’daki uygulamaları arasında ciddi farklar görülür. Avrupa’da söz konusu verginin uygulama amacı, gelir elde etmekten ziyade sosyal faydanın sağlanmasıdır. Bu nedenle lüks tüketim ürünleri ve zararlı ürünler üzerinden alınır. Özel Tüketim Vergisi kapsamında öne çıkan başlıca özellikleri:
  • ÖTV’ye tabi mallar kısıtlı olacağı için yönetimi kolaydır.
  • Sınırlı bir kapsamda uygulanır.
  • Hazineye yüksek katkı sağlar.
  • Tek aşmalı bir vergidir.
  • ÖTV kapsamındaki malların el değiştirmesi durumunda yeniden ÖTV alınmaz, KDV’ye dahil olacaktır.
Bunlar ve benzeri temel özellikleri Özel Tüketim Vergisi tanımlaması yaparken dikkate alınan temel unsurlardır. ÖTV (Özel Tüketim Vergisi) Hangi Ürünlerden Alınılır? ÖTV uygulanan ürünler 4760 Sayılı Özel Tüketim Kanunu çerçevesinde belirlenmiştir. İlgili maddelere göre, Özel Tüketim Vergisi kapsamında sayılan mal veya ürünler:
  • Çevreye zararlı akaryakıt ve yağ türevli ürünler,
  • Lüks taşıtlar,
  • Tütün, alkol vb. sağlığa zararlı maddeler,
  • Beyaz eşya, kürk vb. lüks tüketim ürünleri vb.
Olarak sıralanabilir. ÖTV alanına giren ürünlerin ortak özelliği lüks tüketime ve sağlık, çevre gibi unsurlara zarar verme niteliğine sahip ürünlerdir. Zaman zaman Türkiye’de uygulama oranlarına ve biçimine bakılarak ÖTV konusunda çeşitli tartışmalar yapılmaktadır. Diğer yandan ÖTV ve KDV arasında zaman zaman vatandaşlar karışıklık yaşarlar. ÖTV bir ürünün ithal edilmesinde veya ilk defa satışında ortaya çıkan bir vergi türü olmasına karşın, KDV ise aynı malın el değiştirmesi, ikinci el olması durumunda uygulanır. Bu yönüyle iki vergi arasında ciddi farklar bulunur. Kimler ÖTV Ödemekle Yükümlüdür? ÖTV mükellefi olan kişiler ÖTV Kanunu kapsamında 4’üncü madde de açıkça sayılmıştır. ÖTV alınan ürünlerle ilgili olarak işlem gerçekleştiren kişiler söz konusu verginin ödemesini yapmak zorundadır. Buna göre ÖTV ödemekle yükümlü kişiler:
  • 4760 Sayılı ÖTV Kanunu kapsamında (I), (III), (IV) sayılı mallar ile (II) sayılı tarifteki mallardan kayıt, tescile tabi olmayanları imal, inşa ya da ithal edenler. Söz konusu malları müzayede yoluyla satışını yapanlar.
  • (II) sayılı tarifte yer alan motorlu araç ticari yapanlar, kullanmak üzere ithal eden veya müzayede yoluyla satanlar.
ÖTV mükellefi kişiler olarak sayılmışlardır. Özel Tüketim Vergisi ödemekle mükellef kişiler arasında sayılanların belirlenmiş oranlara göre işlem yapmaları gerekir. ÖTV Beyannamesi Nedir, Ne Zaman Ödenir? ÖTV beyannamesi, vergi mükellefinin yazılı beyanına bakılarak tarh olunan bir vergi olması nedeniyle kullanılır. Adi ortaklıklarda söz konusu verginin ödenmesi için bu ortakların atmamı müteselsilen yükümlü olacaklardır. E – beyanname sistemi ile ödeme işlemi yapmak isteyenler elektronik ortam üzerinden, beyannamenin teslim edildiği günün bittiği saat 00.00’a kadar göndermeleri gerekir. Vergi beyannamesinin verme süresi içinde ödenmesi gerekmektedir. ÖTV İstisnaları Nelerdir? ÖTV istisnaları kapsamında yapılan son değişiklikler kapsamında bazı ürünlerde vergi alınmaması kararlaştırılmıştır. Zaman zaman gelen geçici maddeler ve değişiklikler ile ÖTV birçok üründe kaldırıldığı gibi uygulama konusunda da çeşitli farklar belirlenmektedir. ÖTV’nin istisnası kapsamında sayılan başlıca unsurlar:
  • Petrol aranmasına ilişkin istisnalar,
  • İhracat amacına yönelik istisnalar,
  • THK satın alımları için istisnalar,
  • Kamu kurumları için istisnalar,
  • İthalat istisnaları,
  • Güvenlik kurumlarının silah alımlarına ilişkin istisnalar vb.
Olarak sıralanabilir. Özel Tüketim Vergisi Kanunu kapsamında farklı şartlar ve istisnalar sayılmıştır.