Üremeye Yardımcı Tedavi Uygulamaları ve Üremeye Yardımcı Tedavi Merkezleri Hakkında Yönetmelikte, çocuk sahibi olamayan evli eşlerden tıbben uygun görülenlerin üremeye yardımcı tedavi yöntemleri aracılığı ile çocuk sahibi olmaları için yapılacak uygulamanın esasları ve bu uygulamaları yapacak merkezlerin çalışması, açılması ve denetlenmesi hususları düzenlenmektedir.

Yine aynı yönetmeliğin dördüncü maddesinin ğ bendinde, üremeye yardımcı tedavi, “anne adayının yumurtası ile kocanın sperminin çeşitli yöntemlerle döllenmeye daha elverişli hale getirilerek, gerektiğinde vücut dışında döllenmesini sağlayıp, gametlerin veya embriyonun anne adayına transferini kapsayan ve modern tıpta bir tıbbi tedavi yöntemi olarak kabul edilen uygulamaları” şeklinde tanımlanmaktadır.

Bu tanımdan yola çıkarak ÜYTE uygularındaki nihai amacın, kadına ve erkeğe ait üreme hücrelerinin bir araya getirilmesinin kolaylaştırılması ve neticede gebelik oluşmasının sağlanması olduğunu söylemek hatalı olmayacaktır.

Kural olarak üremeye yardımcı tedavi uygulamaları, infertilite (literatürde, düzenli ve korunmasız cinsel birliktelik olmasına rağmen bir yıl sonunda gebeliğin gerçekleşememesi olarak tanımlanmaktadır) tedavisine yöneliktir ve çocuk sahibi olamayanlara yardımcı olma amacı taşımaktadır. Bu uygulamalar, tıbbi sorumluluk hukukunda bir tedavi ve tıbbi müdahale olarak kabul edilmelidir.

Nitekim Danıştay tarafından verilen kararda (Dan. 5. D. T. 20.09.2001, E. 1998/3529, K. 2001/3138) “Tüp bebek uygulaması bir kısırlık tedavi yöntemi olarak kabul edilmektedir.” şeklinde bir ifadeye yer verilmiştir.

Öğretide bazı yazarlar, ÜYTE Yönetmeliği kapsamına girmeyen ve aday eşlerin üreme hücreleri kullanılmaksızın gerçekleştirilen uygulamaların tedavi olarak kabul görmeyen tıbbi müdahale olarak ele alınması gerektiğini savunmaktalardır.

Kaynakça

  • HAKERİ, Tıp Hukuku, İstanbul 2019.
  • ÖZDEMİR, Hayrunnisa, Sağlık Hukuku Alanında Teşhis ve Tedavi Sözleşmesi, Ankara 2017.
  • ÖZTÜRKLER, Cemal, Hukuk uygulamasında Tıbbi Sorumluluk, Teşhis, Tedavi ve Tıbbi Müdahaleden Doğan Tazminat Davaları, Ankara 2006, s. 19.
  • HALİLOĞLU, Selin/AYDAN SAĞLAM, Zuhal/TOPRAK, Dilek/ÇETİN, Ahmet, “İnfertilite Polikliniğine Başvuran Kadın Hastaların Sosyodemografik Özelliklerinin Değerlendirilmesi”, Smyrna Tıp Dergisi, İzmir 2013.
  • GÜLOVA ÖZSOY, Sıdıka Sibel, “Meta Olarak Annelik”, Biyoetik Araştırmaları, İstanbul 2012.
  • ÖZPINAR, Berna, “Tıbbi Müdahaleden Doğan Hukuki Sorumluluğun Türleri”, Sağlık Hukuku Kurultayı 1-3 Kasım 2007, Ankara 2009, s. 269.
  • ÜNVER, Yener, “Türkiye’de Ceza Hukuku Açısından Sun’i Döllenme”, İlaç ve Tıp Alanında Ceza Hukuku Etik ve Tıbbi Sorunlar Sempozyumu, İstanbul 2008, s. 27-28).