Türk Kanuna Göre Yat Satın Alma
Türk Ticaret Kanunu Madde 931’e göre; “(1) Tahsis edildiği amaç, suda hareket etmesini gerektiren yüzme özelliği bulunan ve pek küçük olmayan her araç, kendiliğinden hareket etmesi imkânı bulunmasa da, bu Kanun bakımından “gemi” sayılır. (2) Suda ekonomik menfaat sağlama amacına tahsis edilen veya fiilden böyle bir amaç için kullanılan her gemi, kimin tarafından ve kimin adına veya hesabına kullanılırsa kullanılsın “ticaret gemisi” sayılır.”
Bu kanuna göre alınacak olan yat, gemi kategorisine girmektedir.
Hazırlık Aşaması
Bir yat satın alırken belli başlı hususlar vardır. Öncelikle alacağınız yatın güvenilir olup olmaması önemlidir. Yatın üzerinde bir ceza olabilir mi? Önceden yaşanmış herhangi bir sıkıntısı var mıdır ya da geçmişinde bir kaza olmuş mudur? Yani alacağınız aracın tarihçesini bilmelisiniz. Gemiyi denetlemek amacıyla liman sörveyörü başka bir deyiş ile liman teftişçilerinden yardım alabilirsiniz. Sonrasında; hukuki süreçte şeffaf şekilde hazırlanan, alıcı satıcı memnuniyetini gözeterek her iki tarafın da isteklerini karşılayacak bir anlaşma ve noter işlemleri ardından alacağınız yatın sicil limanına hususu bildirir.
Kayıt İçin Gerekenler
Mülkiyet hakkının tescili için, 6102 Türk Ticaret Kanunu Madde 960’ına göre;
“(1) Tescil istemiyle birlikte aşağıdaki hususlar bildirilir:
a) Geminin adı.
b) Türü ve yapımında kullanılmış olan esas malzeme.
c) Bağlama limanı.
d) Belirlenmesi mümkünse, yapıldığı yer ve kızaktan indiği yıl.
e) Resmî ölçme sonuçları ve makine gücü.
f) Geminin maliki;
1. Gerçek kişi ise, adı ve soyadı, T.C. kimlik numarası, varsa ticaret unvanı ve kayıtlı bulunduğu ticaret sicili müdürlüğü ile sicil numarası.
2. Ticaret şirketi ise, şirketin türü, ticaret unvanı ve tescil olunduğu ticaret sicili müdürlüğü ile sicil numarası.
3. Diğer tüzel kişilerden ise, adı ve merkezi.
4. Donatma iştiraki ise, tacir sıfatına sahip olduğu takdirde ticaret unvanı ile paydaş donatanların ad ve soyadları, varsa T.C. kimlik numarası ile gemi paylarının miktarı ve varsa gemi müdürünün adı ve soyadı ve T.C. kimlik numarası.
g) İktisap sebebi.
h) Türk Bayrağını çekme hakkına esas oluşturan sebepler.
i) 955 inci maddenin üçüncü fıkrasında yazılı hâlde temsilcinin adı, soyadı, TC kimlik numarası ve adresi.”
bakanlığa bildirilir. Tescil istemi, sicil limanı tarafından kontrol edilir. Eğer herhangi bir eksiklik veya engel varsa düzeltilmesi için 30 gün süre verilir. Bu 30 gün içerisinde tescil istemi yapan kişi eksikliği giderebilir. Eksiklik 30 gün içerisinde giderilmez ise istem reddedilir. Fakat sonrasında eksikliği giderip yeniden başvuru yapabilirsiniz.
İsteminiz onaylandığı takdirde Gemi Sicil Bilgi Sistemi’ne kaydolmuş oluyorsunuz. Türk Ticaret Kanunu Madde 963’ün 1. Fıkrası “Bir geminin kaydında 960 ıncı maddenin birinci fıkrasının (a) ilâ (g) ve (i) bentlerinde yazılı hususlarla ölçmeyi ispatlayan belgenin niteliği, geminin kaydolunduğu gün ve sicil numarası sicile geçirilir. Geminin malik veya maliklerinin vatandaşlığı, geminin bir ticaret şirketine, diğer bir tüzel kişiye veya donatma iştirakine ait olması hâlinde, Türk gemisi sayılabilmesi için gerekli nitelikleri taşıdığı hususu ayrıca sicile kaydedilir. Kayıt, yetkili sicil memuru tarafından imzalanır.” Şeklindedir.
Eğer ticaret şirketine ait ise bu aşamada gerekli evrakları sunmalıdır ki kaydı tamamlanabilsin.
Gemi Tasdiknamesi
Türk Ticaret Kanunu Madde 968’e göre;
“(1) Sicil müdürlüğü, geminin sicile kaydolunduğuna ilişkin bir gemi tasdiknamesi düzenler. Tasdiknameye, sicil kayıtları aynen ve tam olarak geçirilir.
(2) Gemi tasdiknamesinde ayrıca geminin tescili için aranan belgelerin ibraz edildiği ve onun Türk Bayrağını çekme hakkına sahip olduğu da gösterilir.
(3) Gemi malikine istemi üzerine gemi tasdiknamesinin onaylı bir özeti verilir. Bu özete yalnız 960 ıncı maddenin birinci fıkrasının (a) ilâ (f) bentlerinde yazılı hususlarla geminin Türk Bayrağını çekme hakkına sahip olduğu yazılır.”
Tasdiknamesi olan gemiler, borda evraklarının arasında gemi tasdiknamesini bulundurmak zorundadırlar.
Gemi İpoteği
Gemi ipoteği için; yazılı bir sözleşmede imzaların, noter veya sicil limanının kabul etmesi gerekmektedir. Sicil limanına istem yazılır ve ekinde ipotek sözleşmesi sunulur. Sicil limanı eşliğinde kimlik tespiti yapılarak ipotek onaylanır ve gemi dosyalarının arasına koyulur.
Geminin Adı
Türk Ticaret Kanunu Madde 938’e göre;
“(1) Geminin ilk Türk maliki, gemiye dilediği adı vermekte serbesttir. Şu kadar ki, seçilen ad karıştırılmaya yol açmayacak şekilde başka gemilerin adlarından farklı olmalıdır.
(2) Gemi tasdiknamesi verilmiş olan bir geminin adı Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığının izniyle değiştirilebilir.”
Madde 939;
“Sicile kayıtlı bir geminin bordasının her iki tarafına adı, kıçına da adı ile bağlama limanı; silinmez, bozulmaz ve kolayca okunacak harflerle yazılır.”
Türk Bayrağı
Gemi siciline kayıtlı her gemi Türk bayrağı çekmek zorundadır.